فوت کارشناس میراث فرهنگی/ حواشی یک کنسرت در تخت جمشید

خبرگزاری مهر _ گروه جامعه؛ در این هفته خبر رسید که مرکز میراث ناملموس قرار است یک کارگاه ظرفیت‌سازی برای پاکستان در زمینه اجرای مؤثر کنوانسیون ۲۰۰۳ یونسکو در حوزه پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس برگزار کند.

این رویداد که از ۴ تیر آغاز شد و در ۸ تیر به پایان می‌رسد، در همکاری نزدیک با مؤسسه ملی میراث فولکلوری و سنتی پاکستان (لوک ویرسا)، وزارت آموزش و پرورش و فرهنگ و کمیسیون ملی یونسکو- پاکستان برگزار شده است. در این کارگاه، سیاست‌گذاران برجسته و متخصصان میراث فرهنگی ناملموس گرد هم آمده‌اند.

در مراسم افتتاحیه که با حضور مقامات فرهنگی و دولتی بلندپایه پاکستانی برگزار شد، رئیس مرکز میراث ناملموس تهران، آتوسا مؤمنی به بیان رسالت‌ها و اهداف مرکز پرداخت و بر نقش میراث زنده و پاسداری از آن به عنوان قدرتی نرم در ایجاد وفاق و همبستگی میان ملت‌ها برای تقویت صلح و پیشرفت پایدار تأکید کرد.

کاوش باستان‌شناسی در گورستان قلایچی آغاز شد

از حوزه باستان شناسی نیز خبر رسید که در پی آسیب‌های وارده به گورستان قلایچی بوکان کاوش این محوطه مربوط به دوره ماناها با مجوز پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری از حدود یک ماه پیش آغاز شد.

یوسف حسن‌زاده، سرپرست این کاوش با اعلام این خبر افزود: محوطه قلایچی مربوط به پادشاهی ماناها در ۲۸۰۰ سال پیش است و آوازه آن با آجرهای لعابداری که از این محل به دست آمده بود بر سر زبان‌ها افتاد.

این باستان‌شناس تصریح کرد: به‌رغم ۹ فصل کاوش باستان‌شناسان در محوطه قلایچی (طی سال‌های ۱۳۶۴ تا ۱۳۸۵ به سرپرستی استاد اسماعیل یغمایی و استاد بهمن کارگر)، گورستان قلایچی فرصت کاوش نیافته بود. کاوش‌های اخیر، به عنوان فصل نخست پژوهش باستان‌شناسی در این گورستان، با حمایت گسترده شهرداری بوکان و مشارکت اداره کل آذربایجان غربی آغاز شد. طی این پژوهش‌ها، ساختار معماری گورها و شیوه‌های تدفین مردمان دوره مانا بررسی می‌شود.

حسن‌زاده ابراز امیدواری کرد که محوطه قلایچی و گورستان آن به مجموعه‌ای گردشگری تبدیل شود و مدیریت شهری بوکان با نظارت میراث فرهنگی بتواند از آن بهره‌برداری و حمایت کند.

حواشی برگزاری کنسرت قربانی در تخت جمشید

این هفته خبر برگزاری کنسرت قربانی در تخت جمشید با حواشی زیادی رو به رو شد. قرار است علیرضا قربانی با همراهی گروهی بزرگ از نوازندگان نخستین کنسرت رسمی موسیقی ایران را پس از گذشت یک سال از درخواست مجوز، روز نهم تیر ماه در میان ستون‌های تخت‌جمشید برگزار کند. گفته می‌شود که این کنسرت در پهنه اصلی تخت‌جمشید و با جانمایی تعداد گسترده‌ای از صندلی‌ها برای مخاطبان برگزار می‌شود و تا ۱۱ تیر ماه ادامه خواهد داشت.

برگزاری این کنسرت در محوطه تاریخی و جهانی تخت جمشید اگرچه با استقبال رو به رو شده و بلیت‌های ۳۰۰ تا ۷۵۰ هزار تومانی آن به سرعت فروش رفت؛ اما نگرانی‌هایی را در پی داشته است. هر چند محمد ثابت اقلیدی مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس گفته تمامی جوانب کار برای اجرای چنین کنسرتی در یک مجموعه تاریخی با دقت و نظارت کارشناسان حوزه میراث فرهنگی گردشگری استان سنجیده شده است اما برگزاری این کنسرت آن هم در مجموعه‌ای که در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد مخالفان و البته موافقانی هم دارد.

موافقان معتقدند که می‌بایست آثار تاریخی از رخوت بیرون بیاید و با برگزاری رویدادهای مختلف زمینه رفت و آمد مردم به این آثار فراهم شود همچنین این برنامه‌ها موجب معرفی بهتر این آثار در سطح جهانی خواهد شد. این افراد بر این باور هستند که برگزاری کنسرت در آثار تاریخی، مشکلی برای حفاظت از آن به وجود نمی‌آورد.

اما مخالفان هم دلایل خود را دارند. در چند روز گذشته این مخالفت‌ها و نگرانی‌ها در پی برگزاری کنسرت قربانی بیشتر هم شده است. مخالفان می‌گویند برگزاری کنسرت در اماکن تاریخی در حالی از سوی وزارت متبوعه مجوز داده می‌شود که همین افراد معتقد هستند حتی میکروارگانیسم‌های سطح پوست یا فلش یک ثانیه‌ای دوربین می‌تواند برای بناها مضر باشد. این متولیان در پاسخ به انتقادها درباره برگزاری کنسرت‌هایی در سطح بزرگ و آسیب ارتعاشات آن همیشه برگزاری کنسرت‌هایی در بناهای تاریخی کشورهای دیگر را به عنوان مصداق آورده و عنوان می‌کنند که در آکروپولیس هم میزبان کنسرت بزرگ یانی بوده است. اما آنها به این موضوع اشاره نمی‌کنند که پس از برگزاری کنسرت یانی در سال ۱۹۹۴ یا کنسرت‌های بعدی در آکروپلیس بسیاری به آن نقد کردند و گفتند که این بنای تاریخی ممکن است تحت تأثیر ارتعاشات قرار گیرد.

تبدیل روستاها به مقاصد گردشگری با حداقل آسیب

در این هفته علی‌اصغر شالبافیان با حضور در جمع اعضای میز گردشگری روستایی متشکل از دستگاه‌های دولتی، بخش خصوصی و ادارات‌کل استانی که در محل معاونت گردشگری تشکیل شد، با تشریح اهمیت حضور در رقابت بین‌المللی انتخاب روستاهای جهانی که هر ساله توسط سازمان گردشگری ملل متحد UN_Tourism برگزار می‌شود، این بستر را فرصتی ویژه برای معرفی روستاهای کشورمان در عرصه جهانی اعلام و گزارشی از آخرین اقدامات حضور در نشست‌های بین‌المللی مربوطه در کشور اسپانیا را ارائه کرد.

وی علیرغم اهمیت این موضوع، رسالت اصلی فعالیت میز ملی گردشگری روستایی را توجه به توانمندی‌ها و ظرفیت‌های متنوع روستاهای گردشگری کشور و تبدیل آنها به مقاصد گردشگری عنوان کرد در حالی که کمترین آسیب محیط‌زیستی، اجتماعی و فرهنگی را به همراه داشته باشند.

شالبافیان در ادامه با اشاره به اینکه روستاهای کشورمان از ظرفیت‌های متعددی برخوردار هستند اما هنوز به جاذبه تبدیل نشده و تجاری‌سازی نشده‌اند، موضوع توجه به تأمین نیازهای سخت‌افزاری از جمله زیرساخت‌ها و نرم‌افزاری شامل محصول‌سازی، محتواسازی در فضای مجازی و نیز تبدیل به مقاصد جدید را مطرح کرد.

معاون گردشگری همچنین یکی از ویژگی‌های تبدیل شدن به محصول گردشگری را در معرض دید قرار گرفتن عنوان کرد. از این رو دلیل معرفی ظرفیت‌های روستا در فضای مجازی منطبق با شاخص‌های بین‌المللی سازمان گردشگری ملل متحد UN_Tourism می‌تواند گامی مهم به سوی ایجاد رقابت برای محتواسازی روستاهای کشور و تبدیل آنها به مقاصد محصول محور و برندینگ به شمار آید.

هبه زمین اطراف دروازه کوروش

در این هفته خبرگزاری مهر درباره دروازه کوروش یا همان تل آجری گزارشی نوشت و در این گزارش علیرضا عسگری چاوردی که به همراه تیم ایتالیایی در اینجا کار کرده از یافته‌های کاوش‌های باستان شناسی در تل آجری خبر داد و گفت: حاصل این کاوش‌ها، به دست آمدن بیش از ده هزار قطعه آجر لعابدار هست که نشان می‌دهد نماهای این دروازه بزرگ و باشکوه دارای آجرهای لعابدار رنگین بوده است.

در این دروازه به صورت گسترده ملات قیر استفاده شده که در دوران هخامنشی از خوزستان به پارسه آورده شده است. همچنین علائم و نمادهای معماری به صورت خاص روی آجرها شناسایی شده که به وسیله آن استادکار از بالا می‌توانسته با این علائم و نمادها خطوط افقی و عمودی آجرها را مشخص کند. برای حفاظت هم تمام فاصله‌های بین رج‌های هر آجر را با ملات قیر که ملات خالص هم نیست پر می‌کردند. ملاتی که کارکردی شبیه به گل رس داشته است.

عسگری چاوردی از اقدامات حفاظتی در این محوطه باستانی خبر داد و گفت: برنامه ما انجام فاز حفاظت و مرمت و تبدیل تل آجری به یک سایت موزه برای بازدید عموم از دروازه پردیس پارسه است. روی این دروازه به طرف غرب و اَنشان و شوش هست و مسیر واقعی را نشان می‌دهد. شهرهای مهم قدیم تخت جمشید و شوش باستان و انشان بود بنابراین مسیر دروازه به طرف غرب با توجه به اسناد و الواح منطقی هست. این دروازه بسیار زیبا و باشکوه بوده و شما به شهر پردیسی می‌رسیدید که دروازه آن رنگین بوده است. بلافاصله به باغات و پردیس‌هایی که آبیاری می‌شدند و وارد پارسه می‌شدید.

وی با اشاره به اینکه عکس‌های سال ۹۰ این تل آجری شبیه به یک تپه خاکی معمولی بود گفت: اکنون سقفی که در این محوطه زدهشده باعث حفاظت از آن می‌شود. بخش فیروزی شهر پارسه ۶۰۰ هکتار است و دارای ۱۷ محوطه باستانی که ما فقط دروازه کوروش را کاوش کردیم. برای آن کانکس و دفتر پژوهشی و نورپردازی و کارشناس گذاشتیم تا این محوطه‌ها را حفظ کنند.

عسگری از هبه زمین‌های اطراف تل آجری توسط مالک زمین‌ها خبر داد و گفت: صاحب زمین‌ها لوله‌های قطور بلندی را تأمین کرده که آب مورد نیاز زمین‌های کشاورزی به بیرون محوطه باستانی هدایت شود و داخل محوطه نشود همچنین یگان حفاظت در تل آجری مستقر است و کل ۱۷ محوطه فیروزی را پایش می‌کند و تحت کنترل دارد.

ابلاغ ثبت ملی ۴ روستا و ۳ شهر صنایع دستی

در این هفته جلسه شورای راهبردی انتخاب شهرها و روستاهای ملی صنایع دستی به ریاست مریم جلالی معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی کشور در سالن فجر وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برگزار شد.

پرونده هفت شهر و روستای صنایع دستی از چهار استان کشور برای ثبت ملی با توجه به معیارها و استانداردهای این نوع ثبت نظیر رشد تولید، تعداد کارگاه‌ها و استادان فعال در رشته مورد نظر و همچنین امکانات توسعه، آموزش و ترویج آن، مورد بررسی قرار گرفت.

نتایج این نشست نیز پس از بررسی و اعلام نظر اعضای شورای راهبردی، جمع بندی و اعتبار سنجی توسط دستگاه‌های عضو نظیر وزارت کشور، معاونت توسعه روستایی سازمان برنانه و بودجه و کارشناسان، مسئولان استانی، به شرح زیر برای ثبت ملی اعلام شد:

- «بفروئیه» در استان یزد به‌عنوان شهر ملی موتابی

- «ممقان» به‌عنوان شهر ملی ممقان‌دوزی

- «کوزه‌کنان» در شهرستان شبستر به‌عنوان روستای ملی سفالگری سنتی

- «نجف تراکمه» در استان آذربایجان شرقی به‌عنوان روستای ورنی‌بافی

- «گلستانک» در استان البرز به‌عنوان روستای ملی سفال و سرامیک

- «خور» در استان خراسان جنوبی به‌عنوان روستای ملی تراش عقیق

- «شاهدیه» در استان یزد به صورت مشروط به عنوان شهر ملی نساجی

امضای تفاهمنامه بین بنیاد ایران‌شناسی و سازمان امور دانشجویان

در این هفته تفاهم‌نامه مشترک همکاری بین بنیاد ایران‌شناسی و سازمان امور دانشجویان با حضور رؤسای دو مجموعه مورد اشاره در بنیاد ایران‌شناسی امضا شد.

در ابتدای این مراسم، محمدحسین رجبی دوانی رئیس بنیاد ایران‌شناسی، ضمن تبریک عید سعید غدیر، امضای این تفاهم‌نامه مشترک میان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و بنیاد ایران‌شناسی را در راستای جذب دانشجوی خارجی در رشته ایران‌شناسی بر شمرد.

رئیس بنیاد ایران‌شناسی با اشاره به سفر خود به کشور روسیه، از استقبال گسترده دانشجویان این کشور به تحصیل در رشته ایران‌شناسی خبر داد.

فوت یک دلسوز میراث فرهنگی

این هفته یک واقعه ناگوار کام اهالی میراث فرهنگی را تلخ کرد. با فوت فرهاد نظری از کارشناسان برجسته میراث فرهنگی دوستداران و کارشناسان و باستان شناسان در حیرت ماندند. در پی این واقعه مراسم تشییع فرهاد نظری مدیرکل اسبق دفتر ثبت آثار تاریخی، کارشناس میراث فرهنگی، پیشکسوتان مرمت، باستان شناسی، دوستداران میراث فرهنگی و بدون حضور مقامات ارشد وزارت میراث فرهنگی در موزه ملی ایران برگزار شد.

در این مراسم که با حضور جمعی از کارشناسان و مدیران در وزارت میراث فرهنگی حضور داشتند، سید محمد بهشتی رئیس اسبق پژوهشگاه میراث فرهنگی در این مراسم بیان کرد: درگذشت تلخ فرهاد نظری را به خانواده محترم او و دوستان وزارت میراث فرهنگی تسلیت می‌گویم. دوست عزیزی را از دست دادیم.

مرحوم نظری پس از ۴۹ سال زندگی و بدرقه توسط کارشناسان میراث فرهنگی، در بهشت سکینه شهرستان کرج دفن شد.